تفاوت پرلیت با پوکه معدنی چیست؟

پرلیت و پوکه هردو نوعی سنگ طبیعی هستند. پرلیت با نام سنگ اسفنجی نیز از آن یاد می شود. پرلیت و پوکه معدنی از متداول ترین سنگ های طبیعی هستند که به دلیل خواص طبیعی که دارند زیاد مورد استفاده قرا می گیرند. هر دو این مواد در اثر فوران آتشفشان ایجاد می شوند و در فرآیند ذوب و خنک شدن است که منجر به تشکیل پرلیت و پوکه می شود.

پرلیت در واقع یکی از انواع پوکه معدنی و یک سنگ سیلیس طبیعی است. این ماده معدنی زمانی ساخته می شود که گدازه های آتشفشانی خارج شده از آتشفشان ها، در هوای خنک تر به سرعت سرد می شوند. به دلیل همین خنک شدن سریع، بخارات آب درون سنگ به دام افتاده و کل سنگ مذاب به یک ساختار شیشه مانند تبدیل می شود. در ادامه این مقاله می خواهیم بدانیم که تفاوت پرلیت با پوکه معدنی چیست؟

پرلیت چیست؟

شکل پرلیت فرآوری شده با پرلیت خام متفاوت است. پرلیت خام به دلیل دارا بودن آب، شیشه ای است. در صنعت و برای تهیه و تولید پرلیت منبسط شده، این ماده معدنی تحت حرارت 400 تا 1100 درجه سانتیگراد قرار می گیرد و آب آن خارج می شود. پرلیت خام مانند پاپ کورن می ترکد و دانه های پرلیت سفید رنگ با وزن بسیار سبک و متخلخل و مقاوم تشکیل می شود.

پرلیت در موارد زیادی به طور ویژه کارایی دارد، که به برخی از آن ها اشاره می‌ شود:

پرلیت در سنگ تراشی و در هسته‌های توخالی دیوارها کاربرد دارد. همچنین از سنگریزه‌های آن در ساختمان به عنوان عایق حرارتی و صوتی و جبران ارتفاع استفاده می‌شود. پرلیت به عنوان سفت کننده و چسبنده در گچ، پایه گچ و ملات نیز استفاده می‌شود.
مخلوط کردن پرلیت در خاک، می‌تواند تاثیر مثبتی روی زمین و گیاه داشته باشد به طوریکه باعث بهبود هوادهی خاک می‌شود. پرلیت می‌تواند با جذب آب اضافه، از آب گرفتگی گیاه جلوگیری کند. همچنین باعث توزیع یکنواخت مواد مغذی خاک در اطراف ریشه گیاه می‌شود و از آن در برابر انجماد و گرمای بیش از حد محافظت می‌کند.
پرلیت یک فیلتر کاملا بهداشتی و بی ضرر برای محیط زیست است زیرا از نظر شیمیایی بی اثر و خنثی است، بسیار پایدار و نامحلول است و هیچ گونه بو و رنگی از آن منتقل نمی‌شود. این فیلتر طبیعی در طیف وسیعی از صنایع مانند صنایع شیمیایی، دارویی و صنایع وابسته به مواد غذایی استفاده می‌شود.
پرلیت دارای خاصیت منحصر بفرد عایق کاری است، به همین دلیل در صنعت حمل و نقل برای ساخت تانکرهای گاز طبیعی مایع و همچنین در یخچال های صنعتی کاربردهای ویژه ای دارد.

پوکه معدنی چیست؟

پوکه معدنی نیز از گدازه های آتشفشانی و بخارات متصاعد شده از آن تشکیل می شود، اما تفاوت آن با پرلیت در زمان سرد شدن آن است. مواد مذاب پس از رسیدن به سطح زمین، به تدریج سرد شده و به صورت دانه‌های ریز و درشت درمی آیند که سطح آن حبابی و دارای سوراخ‌هایی است.

کاربردهای پوکه معدنی و پرلیت تقریبا شبیه به هم است. هردو این ماده معدنی در صنایعی نظیر ساختمان سازی، کشاورزی، تصفیه فاضلاب، راهسازی و … مورد استفاده قرار می گیرند. اما براساس ساختار شکل گیری آنها تفاوتهایی میان کارآیی آندو وجود دارد.

تفاوت های پرلیت با پوکه معدنی

پرلیت برای آنکه به خواص لازم برسد باید در دمای 1500 تا 2000 درجه فارانهایت گرم شود. پرلیت با گرم شدن تا 20 برابر حجم اولیه، زیاد و سبک می شود. پرلیت و پوکه از نظر قیمت قابل قیاس نیستند و پرلیت بسیار ارزان تر است. کشور آمریکا یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان بزرگ در استخراج و فروش پرلیت در دنیا است.

رنگ پرلیت روشن تر است و بسیار سبک تر از پوکه است. همچنین PH پرلیت حدود عدد 7 است و از نظر شیمیایی بی اثر و خنثی است. این محصول هیچ ماده مغذی برای گیاهان ندارد و اصلا فشرده نمی شود. از طرفی پوکه می تواند در اب شناور باشد. از هردو این مواد در باغبانی استفاده می شود چون این مواد باعث تخلیه خاک باغ و بهبود هوادهی خاک می شوند. با هوادهی خاک رشد گیاه بهتر و محصول مطلوبی حاصل می شود.

تفاوتی دیگری که این دو ماده دارند در بهره برداری و آماده شدن در استفاده است. پرلیت پس از بهره برداری باید آسیاب شود تا به قطعات ریز تبدیل شود، سپس باید در یک کوره پخته شود تا اماده شود. اما پوکه اینطور نیست و نیازی به پخت ندارد و بعد از بهره برداری از معادن می توان استفاده کرد. همچنین حمل پرلیت خیلی آسان است و می توان آن را به صورت خام و نپخته حمل کرد و در محل مورد نظر آن را عمل آوری کرد. ولی پوکه در حالت خام حجم زیادی دارد وبه دلیل وزن کمی که دارد، حمل ونقل بسیار مشکلی دارد.

مهمترین تفاوت در پرلیت و پوکه، درجه بندی این مواد است. پوکه تنوع زیادی ندارد ولی پرلیت به دلیل تولید در کارخانه های مختلف، کیفیت های مختلف و تنوع زیادی دارد.

عمده تفاوت ها:

• سبکدانه پرلیت نسبت به پوکه معدنی وزن کمتری دارد و سبک‌تر است.
• رنگ پرلیت نسبت به پوکه معدنی سفید و روشن‌تر است.
• در مخلوط‌ های خاک، پرلیت میل زیادی به شناور شدن در سطح خاک دارد. این موضوع در هنگام آبیاری گلدان‌ها به وضوح دیده می‌شود.
• به دلیل تولید پرلیت در کارخانه معمولا شکل های مختلف و متنوعی از پرلیت نسبت به پوکه معدنی وجود دارد.
• استفاده از پوکه معدنی در گیاهانی که قد بلند و ضخامت بیشتری دارند، نسبت به پرلیت مناسب‌تر است، زیرا وزن پوکه در حفظ و ثبات گل در گلدان موثر است. ضمنا وزن پوکه معدنی نسبت به پرلیت از واژگونی گلدان نیز جلوگیری می‌کند.
• پوکه معدنی برای خاک‌های شنی انتخاب بهتری است زیرا ظرفیت نگهداری آب را افزایش می‌دهد. هر چند که پرلیت و پوکه هر دو سبکدانه هستند و به هوادهی خاک و زهکشی بستر گیاه کمک زیادی می‌کنند. اما بزرگتر بودن ذرات پوکه نسبت به پرلیت باعث می‌شود کمتر توسط باد جابجا شود.
• پرلیت پس از بهره برداری باید خرد و آسیاب شود و سپس در یک کوره واسط پخته شود در حالی که پوکه نیاز به پخت در کوره ندارد و بلافاصله پس از استخراج و دانه بندی مصرف می‌شود.
• پوکه معدنی سنگین‌تر از پرلیت پخته است.
• پرلیت در شرایط کنترل شده در کوره منبسط می‌شود و ویژگی‌های کاملتری نسبت به پوکه دارد.
• حمل پرلیت به آسانی انجام می‌گیرد و می‌توان آن را به صورت خام حمل کرد و در محل آن را عمل آورد ولی پوکه معدنی در حالت اولیه دارای حجم زیاد و وزن کم است از این رو حمل و نقل آن سخت‌تر است.

کاربرد پرلیت و پوکه

در صنعت ساختمان

پرلیت و پوکه هر دو در صنعت ساختمان کاربرد دارند. پوکه بیشتر در زیر سازی و سطح بندی کاربرد دارد و پرلیت درگچ و ملات گچی کاربرد دارد. همچنین پرلیت در صنعت ساختمان به عنوان یک عایق حرارتی و صوتی نیز عمل می کند. این محصول در برابر بارهای استاتیک و پویا در سازه ها بسیار مقاوم است. همچنین به دلیل خاصیت ضد احتراقی که دارد بسیار برای ساختمان کاربرد دارد. پوکه و پرلیت هردو باعث:

• کاهش وزن سازه
• مقاومت در برابر رطوبت
• مقاومت دربرابر مواد آهکی
• مقاومت در برابر یخ زدگی
• عایق صوت و حرارت

در کشاورزی و گیاهان

اگر گیاهان شما در شن خوب رشد می کنند، بهترین انتخاب پوکه است زیرا باعث افزایش نگهداری اب در خاک می شود. اما اگر از خاک های رسی استفاده می کنید فرقی نمی کنید پوکه استفاده کنید یا پرلیت، زیرا هر دو این مواد در هوادهی یکسان عمل می کنند. در گیاهانی مانند کاکتوس یا ساکولنت بهترین انتخاب پوکه است. پرلیت و پوکه با توزیع یکنواخت مواد مغذی خاک در اطراف ریشه باعث رشد گیاه می شوند. همچنین هر دو این مواد گیاه را در برابر سرما و گرما مقاوم می سازند. در مجموع پرلیت در کشاورزی بیشتر از پوکه کاربرد دارد.

برای گیاهان قد بلند و ضخیم بهترین انتخاب پوکه است زیرا وزن پوکه در حفظ و ثبات گیاه در خاک موثر است. همانطور که گفتیم پوکه برای خاک های شنی مناسب است و پرلیت برای خاک های رسی مناسب است. پوکه نسبت به پرلیت سنگین تر است و همین موضوع باعث می شود تا با باد جابه جا نشود.

در صنایع شمیایی و دارویی

در این صنایع پوکه زیاد کاربرد ندارد و مهم ترین ماده پرلیت است. پرلیت در این صنایع بیشتر نقش فیلتر کمکی را دارد و این ماده برای محیط زیست بی خطر است. این ماده به دلیل خنثی بودن  از نظر شیمیایی بی اثر است و به دلیل نامحلول بودن بسیار پایدار است. پرلیت هیچ گونه بو رنگ را منتقل نمی کند و در صنایع شیمیایی، دارویی و غذایی بسیار کاربردی است. همچنین پرلیت در صنعت فاضلاب نیز استفاده می شود که این یکی از قابلیت های این سنگ معدنی است.

تفاوت قیمت پرلیت و پوکه

پرلیت و پوکه در سایزهای مختلفی موجود است. سایزهای پرکاربرد آن ریز، متوسط و درشت است. قیمت پرلیت و پوکه بسته به سایز، کیفیت، وزن و محیط جغرافیایی متغییر است. این محصولات هردو یک افزودنی چند منظوره برای گیاهان، ساختمان سازی و… هستند.